کد مطلب:22304 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:36

گنجینه پرسمان » اخلاق و عرفان

بهترين راه براي خودسازي و تزكيه نفس چيست؟

خودسازي و تزكيه نفس از مسائل مهمي است كه با عزم و اراده اي استوار و تلاش و كوششي پيگير و مستمر انجام پذير است. در اين مسير دو كوشش به طور موازي و همزمان بايد انجام پذيرد: {Tالف) جهاد علمي:T} در اين راستا انسان بايد آگاهي و معارف خويش را با مطالعات ديني در بعد عقايد، اخلاق، احكام و دستورات الهي افزون سازد، تا با بصيرت و شناخت و آگاهي در راه خداوند قدم نهد و در صراط مستقيم گام بردارد. چه بدون آن انسان دچار قشري گري، درويش مآبي و صوفي مسلكي خواهد شد. {Tب) جهاد عملي:T} در اين زمينه انسان بايد: 1- در وهله اول بكوشد واجبات الهي را بدون اندك كم و كاست انجام دهد و از محرمات و معاصي با تمام وجود چشم پوشد. 2- در مرتبه دوم به مستحبات و نوافل بپردازد و از مكروهات دوري گزيند. 3- در مرتبه سوم تمامي اوصاف رذيله را از خويش دور سازد و خود را به زيور اخلاق حسنه وملكات فاضله بيارايد. 4- در مرحله چهارم بايد از آنچه او را از خدا دور مي دارد - هر چند مباح باشد. دوري گزيند و سراپاي وجود خويش و همه اعمال خود را الهي كند. حتي خواب و خوراك و لباس خويش را براي خدا وطبق آنچه او مي پسندد انجام دهد. براي انجام اين امور اولين چيزي كه سالك نياز دارد تنبه و بيداري و توجه و مراقبت دائمي نسبت به خود و افعال و احوال خويش و از همه مهمتر حضور قلب و توجه به معبود در نماز است. در اين زمينه جزوه «محاسبه النفس» و «چگونه حضور قلب در نماز پيدا كنيم» تقديم مي گردد. نيز توصيه مي شود كتاب هاي ذيل را مطالعه و از آنها استفاده كنيد: 1- معاد،شهيد آيت الله دستغيب 2- چهل حديث،امام خميني (ره) 3- آداب الصلاة،امام خميني (ره) 4- نقطه هاي آغاز در اخلاق اسلامي،مهدوي كني 5- هزار و يك نكته،حسن زاده آملي پيامبر اكرم(ص) فرمود: {Hمَن اَخلَص للّه اربعين صباحاً جرت ينابيع الحكمة من قلبه الي لسانه H}. مقصود از اين سخن آن است كه اگر كسي در چهل روز تمام رفتار و فعاليت ها و انديشه هايش را براي رضاي خدا و در راستاي خشنودي او انجام دهد و نه تنها هيچ گناهي انجام ندهد، بلكه هيچ سخني و كاري بدون قصد قربت نداشته باشد، پاداشي كه خداوند به او عنايت مي كند آن است كه پرده ها و حجاب ها را از مقابل ديده و گوش او بر خواهد داشت تا حقايق عالم را بشنود و ببيند، و هنگامي كه حقايق عالم و حكمت هاي خلقت را شناخت، قلب او آيينه حكمت الهي مي شود و آن حكمت همچون آب زلال كوثر بر زبان او جاري شده و ديگران را از عطش معنوي نجات خواهد داد. پرده ها و حجاب ها همان گناهان و معصيت هايي است كه موجب زنگاربستن صفحه دل گشته و نيز تعلقات و عشق هاي دنيوي اعم از خورد و خواب و شهوت و مال و ثروت و شهرت است كه ذهن انسان را از توجه به خداوند باز مي دارد. به قول امام امت (ره) گاهي انسانِ مؤمن از اين حجاب ها عبور مي كند، اما پس از حجاب هاي ظلماني و اشتغال به عبادت و علوم الهيّه سرگرم همان اشتغالات شده و حجت نوريه مانع رسيدن او به حق مي شوند. در اين سؤال به سه نكته اشاره فرموده ايد: الف) براي پيدا كردن معلم اخلاق تشنگي و سوز لازم است. {Sآب كم جو تشنگي آور به دست # تا بجوشد آبت از بالا و پست S} {Sتو به هر حالي كه باشي مي طلب # آب مي جو دائماً اي خشك لب S} {Sكان لب خشكت گواهي مي دهد# كو به آخر بر سر منبع رسدS} اگر در منطقه اي كه هستيد كسي يافت مي شود در صدد جست وجو برآييد و اگر اين امكان نيست احياناً با مسافرت به شهري ديگر به محضرشان بشتابيد و اگر مقدور نشد از طريق مكاتبه اشاره كنيد. در ضمن اين كه مي توانيد از طريق همين نامه هاي دانشجويي در زمينه هاي مختلف اخلاق سؤال طرح نموده و رهنمود بگيريد. ب ) شايسته است استاد اخلاق از ابعاد فراواني برخوردار باشد كه با اختصار به برخي از آنها اشاره مي شود: {Tاول: نكات مربوط به شخص اوست نظير: T} 1- برخوردار از آراستگي ظاهر باشد؛ 2- خودساخته و مهذب باشد؛ 3- وقار و ادب در وجودش نمودار باشد؛ 4- زهد و ساده زيستي را رعايت نمايد؛ 5- بهره كافي از حكمت و معارف داشته باشد. {Tدوم: نكات مربوط به محتواي سخن اوست نظير: T} 1- آموزنده و مفيد باشد؛ 2- در انتخاب و گزينش خوش ذوق باشد؛ 3- نظم و تناسب در كلام را رعايت كند؛ 4- عباراتش بليغ و رسا باشد؛ 5- تعبيراتش خوش آهنگ، نرم و دلنشين باشد؛ 6- استوار و توجيه پذير باشد؛ 7- در مجموع جذّاب و گيرا باشد؛ 8- و در نهايت در انسان انگيزش ايجاد كند. در صورتي كه دسترسي مستقيم به چنين استاداني نداريد، از آثار مكتوب بزرگان بهره مند شويد.